Tuesday, May 19, 2015

Yon Forward Way pou Ayiti: One Stop ap jwe jwèt la ap tann!

Yon Forward Way pou Ayiti

Toupatou nan listwa, lidè yo atravè mond la te rive sove diskou popilasyon respektif yo bay yon fason pou pi devan. Nan moman ki gen kriz, li se, souvan, "mo," reflechi byen fabrike ak pwisan delivre nan jis fason an dwa nan moman sa a dwa ki deplase moun yo kwè, yo aji, espere ak yo patisipe nan mach la nan direksyon pou yon pi plis lapè ak jis nan lemonn. Petèt plis kritik pase mo a ekri, mesaj oral nan ran segondè souvan gen ladan panse ki pi enpòtan nan tou pre pale lòd pafè pou avanse pou pi koute yo pou yo ale nan gravite a nan yon moman istorik.

Mo sa yo se Ekstrè trase soti nan yon liv ki gen tit Diskou ki chanje (Editions yo kèrkus Ltd, 2010) Mondyal.

Se tèks (pp la. 194-196) libreman modifye ak adapte pou aplike pou dirèkteman nan Ayiti ak pèp li. "Li te prezante sou, 1 janvye 1990, pa Václav Havel (Prezidan, Tchekoslovaki) nan yon emisyon yo bay moun nan Tchekoslovaki Li delivre, nan plizyè fason, yon mesaj etone lapawòl a pa t 'triyonfan;.. Olye, li reflete sou la fason ki yon rejim moralman depourvu te fè pèp li a konplis nan peche li yo. Havel dekri yon moun ki gen valè korode ak santiman imen, kreye yon sinism etandu ak sans de Enpwisans. " [Referans bay pèp la Czech yo te ranplase ak referans sou pèp ayisyen an. Referans nan 'k ap viv anba yon otoritè communistic rejim' yo te ranplase ak 'viv anba rejim nan nan povrete'.

De syèk nan k ap viv anba ideoloji a entolerans ak kite lògèy vire tèt nan povrete te redwi Ayisyen yo sibsistans k ap viv. Nan sitiyasyon sa a, li te sibstans la anpil nan pèp ayisyen an te atake. Te Chak jou vilnerabilite redwi ki gen don, difisil k ap travay, moun otonòm pati pyès sa yo k ap travay nan machin nan monstruezman gwo, fè bwi ak monte santi rele povrete. Anpil Ayisyen te vin tounen itilize di yon bagay diferan de sa yo panse. Yo te aprann yo inyore youn lòt epi yo pran swen sèlman sou tèt yo.

Siyifikasyon Povrete a reyèl se pa klè yo ba nenpòt moun, men li se klè ke li pa ka fè plis pase tou dousman, men ineluktableman mete desann popilasyon an nan gwo fatig prononcée.

Ayisyen yo te vin itilize yo k ap viv anba diktati a totalitè nan povrete ak yo te fòse yo aksepte li kòm yon reyalite imuiabl e konsa te ede perpétuer li. Li se pa sa ki pèp ayisyen an vle kenbe siksè akademik povrete (yon bagay yo meprize), men gen yon 'jwèt ap tann' ki te jwe soti sou yon baz chak jou an Ayiti. Pa gen okenn tan pou anyen men pou jwenn fason pou siviv. Pa gen okenn tan, pa gen okenn enèji, fè anyen men pou ret tann pou chanjman nan yon lavi miyò.

Li sanble enposib ak akseptab ou kapab espere sa yo moun ki pòv nan kanal lamè tèt chaje sa yo pran sou chay la adisyonèl nan fè yon bagay lòt pase siviv, men li te 'jwèt la ap tann' dirije Ayiti nan pa gen anyen men yon long, istwa long nan povrete. Nan lòt mo, byenke difisil vle di, tout Ayisyen, menm si natirèlman ak diferan etandu, yo responsab, nan yon degre, pou operasyon an nan machin nan povrete paske yo patisipe nan li. Malgre ke Ayisyen yo se viktim nan povrete, tout Ayisyen patisipe kòm ko-créateur nan povrete pa ap tann pou yon solisyon, ap tann pou èd, ap tann pou gouvènman ayisyen an fè yon bagay, ap tann pou pwomès yo nan ONG nan delivre Ayiti nan san espwa sikonstans patisipasyon de li yo.

Li se rezonab yo konprann eritaj a tris nan povrete kòm yon bagay senpleman lèg Ayisyen. Ayisyen oblije aksepte, omwen an pati, ki povrete se yon peche Ayiti te komèt kont tèt li. Yon fwa sa a se aksepte, Ayisyen pral konprann ke se jiska yo epi yo sèlman fè yon bagay sou povrete ansanm, pa apa, pa nan izolasyon soti nan youn ak lòt, men yo ansanm.

Ayisyen pa ka blame pwòp tèt ou-k ap sèvi diktatè yo anvan ayisyen oswa echèk yo nan òganizasyon etranje non-gouvènmantal pou tout bagay pa sèlman paske li ta janm vire do men tou, paske li te kapab febli devwa a ke chak ap fè fas ayisyen jodi a, sètadi obligasyon la yo aji poukont yo, aji libreman, yo aji rezonableman ak yo aji byen vit-sètadi yo sispann ap tann epi kòmanse fè.

Se pou Ayisyen pa dwe fè erè: gouvènman an pi byen nan mond lan, pi byen palman an ayisyen an ak pi bon prezidan ayisyen an, pa ka reyalize anpil sou kont yo. Epi li ta tou dwe mal ou kapab espere yon remèd jeneral nan men yo sèlman. Libète soti nan povrete ak akizisyon a nan libète, jistis, ak demokrasi dwe gen ladan patisipasyon ak Se poutèt sa vin responsablite nan tout Ayisyen. Lè Ayisyen reyalize sa a, tout laterè yo ke Ayiti te eritye ap oblije sispann parèt konsa pou sa terib. Lè Ayisyen reyalize sa a, se espwa yo pral retounen nan kè yo. Lè Ayisyen reyalize ke sò a nan peyi yo ak timoun yo, y ap fè yon pi bon avni ap bati pa Ayisyen.

Rèv la yon Ayiti endepandan, gratis ak demokratik, nan yon Ayiti ekonomikman gremesi ak ankò sosyalman jis, nan kout, rèv nan yon Ayiti imen ki sèvi moun nan epi ki Se poutèt sa kenbe espwa ke ayisyen an moun ap sèvi Ayiti nan vire. Rèv la yon Ayiti nan moun ki byen balanse, paske, san yo pa sa yo, li enposib yo rezoud nenpòt nan pwoblèm Ayiti a, imen, ekonomik, ekolojik, sosyal oswa politik.

No comments:

Post a Comment