Tuesday, November 6, 2012

WFH: Repibliken ak Demokrat


Nan eleksyon US jodi a jeneral, si nasyon an te fè fas ak yon chwa. Li swa reelects Prezidan Barack Obama oswa pwovokatè Mitt Romney. Barack Obama kenbe nan yon filozofi ke yon gouvènman dwe wè nan li ke tout moun se bay yo yon souke jis pa ki egzije ke tout moun jwe nan règ yo menm. Mitt Romney kenbe ki yon apwòch fiskal ak kantite lajan an piti nan patisipasyon gouvènman fè li posib pou ti ak gwo biznis nan kondwi ekonomi peyi a. Avèk Obama, nou wè soutni nan Lwa sou Swen Sante Bon Mache ki fè li posib pou tout sitwayen ameriken yo dwe kouvri pa asirans sante. Avèk Romney, nou pran swen sante soti nan men yo nan gouvènman an epi retounen li nan konpetisyon ant konpayi prive posede asirans. Obama vle konstwi peyi a soti nan soti nan mitan nan toude direksyon. Romney vle konstwi peyi a soti nan lajan fèt pa biznis siksè. Sa yo filozofi se lèt ak sitwon polè. Tou de apwòch gen gwo potansyèl pou siksè e ki dire. Ni, sepandan, se garanti siksè paske moun ki va sèvi kòm Prezidan nan pwochen nan peyi Etazini fè fas a yon kongrè disfonksyonèl anlize nan politik partisan kote menm konpwomi minè nan prensip se fasil.

Pa gen pwoblèm estati ekonomik yo, sitwayen Ameriken kenbe espwa nou gen nan lide ki fè konnen anyen se posib isit la. Gen yon pasyon pou byennèt nan peyi sa a. Yon chemen nan direksyon k ap viv lavi plis satisfè te defini nan tou de kandida yo, men nan de ka jwenn wout la brik jòn nan ki kondwi a Vil la Emerald yo pral mande pou sèvis ofrann bèt ak travay di. Swa filozofi politik pral pran peyi a nan tan kap vini an. Kit se ideyal la nan egalite ekonomik ki florèzon soti nan soti nan andedan oswa siperyorite ekonomik ki file desann atravè kou yo, tansyon yo nan deba politik la ak filozofik ki raj yo pral kase.

Lè Obama ak Romney yo, yo mete pwochen nan chak lòt, lè Demokratik ak Repibliken ideyal yo contrast, lè salè a salè minimòm chita nan legliz ban etid la ak milyonèr a, nou wè moun ak sikonstans ki se lèt ak sitwon polè. Demokratik ak Repibliken ideyal, sepandan, kapab senbolize pa drapo peyi nou an: Demokrat yo te yo se zetwal yo; Repibliken yo se ba yo ak tou de filozofi yo cloaked nan wouj, blan ak ble.

WFH gen prensip ke tou de Obama ak Romney ta siman anbrase. Li se ki pa patizan. Li suiv ak ide a ke tout moun sou planèt sa a merite yon souke jis. Sa a se posib si se richès la pataje byen oswa distribiye atravè kreyasyon an travay. WFH rekonèt ke ede Ayiti pwojè a mande pou richès ak jenewozite nan biznis siksè. WFH tou se konnen ke yo bay-a vle di pou Ayiti leve tèt li moute yon atitid piblik nan jenerozite dwe genyen. WFH se yon melanj formidable paske lè yo bay yon men jiska Ayiti pwofi ak travay yo kreye tounen lakay ou. Gason, fanm ak timoun ki pataje tè sa a yo dwe garanti yon kay ki montre diyite, aksè a bon manje, debaz swen sante, yon bon edikasyon, dlo pwòp, kouran, sekirite, ak sanitasyon. San yo pa lajan, yo pote vizyon WFH nan reyalite se enposib.

Kontrèman ak deba politik la US kote konpwomi sanble tout men enposib, konpwomi an Ayiti se pa sou bay moute yon bagay nan filozofi fè bagay sa yo travay deyò. Konpwomi ki nesesè nan Etazini yo. Konpwomi an Ayiti, sou la lòt bò, se yon nivo diferan nan konpwomi paske pifò tout moun gen tou senpleman grangou. Kesyon an se pa sa "n 'pral manje nan kay la oswa ale deyò nan yon restoran? Kesyon an se," Mwen ka jwenn nan san yo pa manje jodi a, men sa ki pral timoun yo manje? "
Dè santèn de milye ap viv nan abri tanporè subhuman ak bwè dlo ki kapab tache avèk bakteri ki mennen ale nan maladi kolera. Pa gen okenn chanm jwe. Ayisyen sitwayen rèv la yon vil Emerald yo, men yo mache chak jou sou chemen labou parallèle larivyè lokal la egou anvan tout koreksyon epi fatra. Pa gen okenn "wout jòn brik" nan direksyon pou utopya. Kòm li se pou US travayè yo, gen, pou Ayisyen, yon menm kantite vòt inèkstrikabl ant endistri yo ak manje demen, men otantisite a nan kòz ak efè gen plis sanble primè ak primitif.

Kòm gen yon risk nan dèspotism la inplakabl nan lajan gwo ak gwo biznis nan peyi Etazini an, gen yon dèspotism ki mechan e ki enpitwayabl ki povrete pote nan Ayiti. Gen yo, travayè yo se esklav nan kondisyon ekonomik yo ak Se poutèt sa pa ka mèt pwòp yo. Tout moun nan jou yo ap depanse travay paske yo dwe pwodiktif oswa yo pa pral siviv soti nan jou an jou.

Pifò Stark se konparezon ki genyen ant moun ki pi pòv nan Ayiti ak pi pòv la nan peyi Etazini. Moun ki pòv an Ayiti esansyèlman pa gen okenn fason pou sòti Lè nou konsidere ke nan peyi Etazini an, gen fason yo Ik soti yon k ap viv - pa selèb oswa maten, men, nan kontra fòm ayisyen an, abondan. Omwen pi fò nan moun ki pòv nan peyi Etazini an gen twati anlè tèt yo ak aksè nan dlo pou bwè bon, sistèm sanitasyon ekselan, elektrisite, nan frijidè, swen sante, sekirite fanmi ak edikasyon de baz yo. Sòf si yon bagay chanjman radikal nan Ayiti, kote 85% moun nan popilasyon an ap viv nan povrete ekstrèm, Ayisyen ap fini viv pou tout tan nan sikonstans tèt chaje izole nan mond lan. Èske gen anyen pi mal pase yon k ap viv nasyon pòv nan izòlman - povrete inyore?

Sitwayen Ameriken an n ap deside jodi a ant de filozofi ki ap mennen peyi a nan tan kap vini li yo ekstrèmman diferan. Yon ayisyen an n ap deside kòman yo pwal vann baton nan mache a fè ase lajan ba l manje aswè a jenn fanmi l '. Kòm tou de Obama ak Romney te deklare, filozofi rèspèktif yo yo pa repibliken oswa demokratik ideyal. Yo se ideyal Ameriken. Povrete sepandan se pa yon ideyal. Ladr se pa yon privilèj. Soulaje moun ki ap viv nan depouyman se yon ideyal Ameriken. Kèlkeswa sa ki kandida ap viv pwochen 4 ane yo kòm Prezidan nan peyi Etazini, se yon devwa l 'sou li a plon nasyon nou an bay-a vle di pou nasyon Mondyal Twazyèm yo vin kote desan pou moun yo.

Moun sa yo ki ki ap viv nan richès fanmi dwe disène lè pran responsabilite pou lòt moun. Nenpòt gouvènman bon, nenpòt ki bon filozofi politik dwe kwè ke, yo dwe "bon", byennèt sosyal la nan lòt moun, se kritik. Kit jenewozite sous dlo leve, li soti nan pi a kolektif nan klas la presegondè oswa swentman desann soti nan richès ki te akimile nan moun ki biznis siksè, li se karakteristik moun nan pèp "bon" ou kapab ede. Li se bonte natirèl yo ki fè yo moun desan. Moral se Hallmark a nan yon sosyete gwo. "Pa mande kisa peyi ou kapab fè pou ou. Mande ki sa ou ak peyi ou kapab fè pou lòt moun." (Adapte soti nan deklarasyon JF Kennedy a nan la a byen bonè ane 1960.)

No comments:

Post a Comment